Tak jak potężnie lubimy grać w szachy, także mocno lubimy czytać!
Urodził się jako Erich Paul Remark w Osnabrück,
jego rodzicami byli Peter Franz Remark i Anna Maria Stallknecht. Od listopada
1922 używał drugiego imienia Maria, a od 1924 nazwiska Remarque. Francuską
pisownię swojego nazwiska mógł tłumaczyć francuskimi przodkami, którzy z powodu
analfabetyzmu nie umieli poprawnie zapisać swojego nazwiska. Edukację zaczął
jako sześciolatek w przykościelnej szkole, po pięciu latach nauki przeniósł się
do Johannisschule. Zawsze był jednym z najlepszych uczniów. Kontynuował naukę
na Uniwersytecie w Münsterze. Swoją karierę pisarską rozpoczął w wieku 16 lat;
pisał eseje, wiersze i zaczął pisać swoją pierwszą powieść, którą ukończył i
wydał w 1920 roku jako Dom marzeń (Die Traumbude). Okazała się ona
niepowodzeniem.
W wieku 18 lat został wysłany jako żołnierz na front podczas I wojny
światowej. Walczył na froncie zachodnim we Flandrii w Belgii. 12 czerwca 1917
został przeniesiony na front zachodni. 31 lipca 1917 roku w pierwszym dniu
bitwy pod Passchendaele odniósł pięć postrzałów (w szyję, nogę oraz prawe
ramię). W szpitalu spędził 15 miesięcy i nigdy już nie wrócił na front.
Po wojnie przez dwa lata był wiejskim
nauczycielem, a potem z powodów finansowych pracował jako: domokrążca,
korespondent, organista, dziennikarz i w firmie kamieniarskiej. 14 października
1925 poślubił Juttę Ilsę Zambonę, z którą się rozwiódł w 1930, a następnie
znowu poślubił w 1938, by ułatwić jej wyjazd z Niemiec i uchronić ją przed
prześladowaniami ze strony nazistów.
W
1927 w zaledwie 6 tygodni napisał swoją najsłynniejszą powieść, była to Na
Zachodzie bez zmian (niem. Im Westen nichts Neues), w której opisał niesamowitą
brutalność wojny z punktu widzenia dziewiętnastoletniego żołnierza, który był
przedstawicielem straconego pokolenia. Powieść została wydana dopiero w
styczniu 1929. Początkowo „Na Zachodzie bez zmian” ukazało się jako powieść w
odcinkach w gazecie. W późniejszych latach napisał kilka podobnych dzieł;
prostym językiem realistycznie opisywały one wojnę i czasy powojenne.
29 kwietnia 1930 r. w Stanach Zjednoczonych miała premierę filmowa adaptacja powieści Na Zachodzie bez zmian, wyreżyserowana przez Lewisa Milestone’a. 4 grudnia film ten miał premierę w Niemczech, lecz już tydzień później, na skutek protestów środowisk nazistowskich z Josephem Goebbelsem na czele, został wycofany z dystrybucji przez Film-Oberprüfstelle – niemiecki komitet cenzury kinematograficznej. W następnym roku pisarz, po fiasku protestu przeciwko zakazowi dystrybucji filmu w Niemczech, zakupił dom „Casa Monte Tabor” w Porto Ronco i przeniósł się do Szwajcarii. W tym samym 1931 r. Remarque został zgłoszony, wraz z Nicholasem Butlerem, jako kandydat do Pokojowej Nagrody Nobla.
W 1933 roku naziści z rozkazu Josepha Goebbelsa, ówczesnego ministra propagandy zabronili wydawania dzieł Remarque’a i publicznie spalili jego książki. Nazistowska propaganda zaczęła rozpowszechniać nieprawdziwe informacje jakoby Remarque był potomkiem francuskich Żydów, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało: „Kramer” (sugerując, że Remarque to pseudonim, który powstał przez odwrócenie kolejności liter w nazwisku Kramer). Stwierdzili ponadto, cokolwiek mylnie, że Remarque nie służył aktywnie podczas wojny.
W 1943 roku naziści aresztowali jego siostrę, Elfriede Scholz i skazali na śmierć przez zgilotynowanie. Wyrok wykonano 16 grudnia 1943. Przedtem Roland Freisler powiedział jej „Niestety twój brat zdołał nam uciec, ty, jednakże, nie uciekniesz”.
Jego następna powieść Trzej towarzysze (Drei Kameraden) opisywała lata od hiperinflacji w 1923 r. do końca istnienia Republiki Weimarskiej, czyli do 1933 r. Jednym z jego wydanych po wojnie bestsellerów był „Łuk triumfalny” (Arch of Triumph), opisujący zmagania i ucieczkę Ravica – głównego bohatera przed wojną we Francji. W 1945 roku wydał ją w języku angielskim i w następnym roku w niemieckim. Książkę zakupiono na całym świecie w liczbie blisko pięciu milionów egzemplarzy.
W 1939 roku E. M. Remarque na pokładzie
transatlantyku „Queen Mary” wyemigrował do USA i został obywatelem Stanów
Zjednoczonych. W roku 1958 ożenił się z byłą aktorką z Hollywood, Paulette
Goddard.
W 1948 roku wrócił do Szwajcarii. Tam, po prawie 7 letniej przerwie,
napisał „Iskrę życia” (Der Funke
Leben), która została wydana zarówno w języku angielskim, jak i niemieckim w
1952 roku. W tym czasie pisał również powieść „Czas życia i czas śmierci” (Zeit zu leben und Zeit zu sterben),
którą wydał w 1954 roku. W 1958 roku Douglas Sirk wyreżyserował filmową
adaptacje powieści, w której Remarque zagrał rolę profesora. W 1955 roku
napisał scenariusz do austriackiego filmu Ostatni akt przedstawiającego
ostatnie dni Hitlera w bunkrze pod kancelarią Rzeszy w Berlinie, na podstawie
książki „Dziesięć dni do śmierci”
Michaela Musmanno. W 1956 roku napisał dramat teatralny „Pełne koło”, który z
powodzeniem przedstawiono w Niemczech i na Broadwayu. Jego powieść „Nim nadejdzie lato” napisana w 1961 roku
została zekranizowana przez Sydneya Pollacka w 1977 roku jako Bobby Deerfield.
W rolę Bobby’ego wcielił się Al Pacino. W 1962 roku wydał książkę „Noc w Lizbonie”, która była jego
ostatnią powieścią. Sprzedano ją w około 900 tysiącach sztuk w Niemczech i
została bestsellerem za granicą.
Zmarł 25 września 1970 roku w Locarno. Został pochowany na cmentarzu w Porto Ronco w kantonie Ticino.
Remarque Erich, “Łuk triumfalny” –
- W krytycznej chwili dbaj o wygodę.
- Jesteśmy jak iskry na nieznanym wietrze.
- Tolerancja jest córką wątpliwości.
- Nie powinniśmy gasić w sobie iskierek dobroci.
- Noc – pora, o której wszystkie kobiety są piękne!
- W zamiarach życia nie leży nasza doskonałość.
- Wszystko co można dostać za pieniądze jest tanie.
- Człowiek ma zawsze wielkie zamiary, ale wykonanie szwankuje.
- Noc wydaje się pieczarą marzeń i snów.
- Śnimy, bo nie możemy wytrzymać prawdy.
- HISTORIA EUROPEJSKICH FOK. Narody zapędzono do rzeźni. Pchły ocaleją, kiedy baran zostanie oddany w ofierze.
- Zmień się w anioła, a nikt nie zauważy, ale niech brakuje ci jednego guzika zauważą wszyscy i to natychmiast.
- Kobiety – pokaz urody i wdzięku, a następnie przepracowane niewolnice.
- MIŁOŚĆ – odwieczny cud, potrafi przerzucać tęczę snów, ponad szarym niebem faktów i użycza romantycznych blasków kupie łajna!
- Nie trzeba rozpieszczać tego, co się kocha.
- Bezsensowne przepisy tworzą fuszerów.
- Nie pytaj o konsekwencje, gdy chcesz coś zrobić, bo nie zrobisz.
- Miłość to ktoś z kim człowiek chce się zestarzeć!
- Słowa prawdy wymagają światła.
- Rozszczepiam słowa jak belfer!
- Dopiero wyobraźnia przydaje nam życia.
- Boimy się wielkich słów w miłości, a lubimy je w polityce.
- Sprawiedliwość to pokrywka partyjnego szaleństwa.
- Bez miłości człowiek jest martwą istotą na urlopie.
- Kiedy kochamy stajemy się nieśmiertelni.
- Systematyka przypadku.
- Nic bardziej nie męczy niż słuchanie głupstw.
- Tylko najprostsze rzeczy przynoszą rozczarowania, a jeśli chodzi o szczęście, to warto się po nie nisko schylić.
- Ruch jest silniejszy od bezruchu.
- Miłość ma przypływy i odpływy, zatopione miasta, ośmiornice, burze, skrzynie pełne złota i pereł. Ale perły leżą głęboko!
- Kochać to należeć wiecznie do siebie! Zakochani żyją ze sobą, bo jest im cieplej. Mają mieszkanie, a kiedy zamkną drzwi, niepokój zostaje za nimi.
- Kiedy jestem sama jestem niczym!
- Jest czułym ojcem. Ale kiedy wchodził do biura stawał się tyranem, kryjącym się za parawanem frazesów.
- Odejmując wiarę w ustanowiony przez Boga porządek wyzysku.
- Kto niczego się nie spodziewa, nie doznaje rozczarowań.
- Ciało lepiej wie, czego chce niż myśli.
- Wyglądasz jak wszystkie pragnienia mężczyzny i jedno więcej!
- Miłość czyni mężczyzną ślepym, a kobiecie zaostrza wzrok.
- Racja jest zawsze po stronie piękności.
- Wszystko decyduje się o wiele wcześniej, ale ludzie o tym nie wiedzą.
- Najlepszy sposób, aby stracić kobietę, to pokazać jej życie na jakie może się zdobyć.
- Ludzie nie mają nic innego do roboty, jak tylko być szczęśliwym!
- Trudno żyć z tobą!
- Kochamy się 20 lat i jesteśmy zazdrośni o siebie.
- Człowiek jest wtedy stary kiedy przestaje czuć.
- W każdym człowieku tkwi szczur, którego niepodobna utopić.
- Wszystko za pomocą wyobraźni z błota może zmienić się w srebro.
- Gdzie chodzi o uczucia nie ma wyjaśnień.
- Dobrze jest przejść od chwiejnej niepewności do precyzji.
- Rozłąka wzmacnia miłość.
- Są twarze piękniejsze, ale tylko ta jedna ma nad nim władzę.
- Matematyka prowadzi do doskonałości, psiakrew.
- Nigdy nie czujemy tego co wyrządzamy.
- Ludzie jedyna rasa na ziemi, która bezustannie zwalcza i morduje samą siebie.
- Człowiek wynalazł wieczność, Boga, a nawet zmartwychwstanie?
- Bądź dumny, że jesteś romantykiem.
- Kto kocha nie musi wierzyć w cuda.
- Mężczyźni pilnują śmierci, kobiety miłości.
- Dobre są dwie godziny ukradzione smutkowi.
- To fałsz, że można kochać tylko jednego człowieka, ale bywają tacy!
- Ty jesteś jak horyzont, na tobie kończą się moje myśli.
- Miłość nie zna słów.
- W uczuciach nigdy nie ma winy!
- Asyż – Tam gdzie Franciszek kazał ptakom o miłości, krążą dziś umundurowane oddziały, pijane wielkimi słowami i bezpodstawną nienawiścią.
- Religia nakazuje miłość bliźniego, a jednocześnie zabrania skracać jego mękę!
- Pieniądze czynią człowieka diabelnie pomysłowym.
- Kobieta jest jak porcelana, jeśli kocha to przez zużycie nie traci barw.
- Snobizm kończy się, gdy woda sięga po szyję.
- Miłość nie zna wartościowania.
- W miłości cała wiedza i doświadczenie na nic, miłość pali mocniej.
- Kobieta kochana bezlitośnie czerpie z mężczyzny zyski.
- Dałaś mi proste życie w miłości, między dwiema katastrofami, żeby to zrozumieć musiałem cię stracić.
- Skrucha jest zawsze krótka, jeśli można zamienić ją w interes.
- Dziwna rzecz, książki stają się dla mnie coraz ważniejsze.
- Nie można zamknąć wiatru. A jeśli ktoś to zrobi zepsuje wszystko.
- Czas staje w miejscu, kiedy dwoje zakochanych w sobie rozmawia ze sobą. Każde mówi oddzielnie, a słowa kształtują obrazy.
- Pytanie, o które rozbija się cała logika, wiedza, filozofia. Dlaczego? Po co?
- Miłość – iskra wieczności.
- Bóg zmęczył się ludźmi.
- Jest mnóstwo ludzi, którzy nie mają obrazów, żeby z nich żyć.
- Zazdrość zaczyna się od powietrza, którym ten drugi oddycha.
- Mgły fantazji zaciemniają soczewki wiedzy.
- Nie wszystko można wytłumaczyć. Niech będzie błogosławiony tek kącik dżungli w każdym z nas.
- Co mnie obchodzi ten człowiek w europejskim zaćmieniu słońca!!
- Mężczyzna nie jest mężczyzną, jeśli pieniądze ma baba!
- Kto po 60 ugania się za miłością, jest idiotą.
- Miłość to nie bankier, który chce wycofać swoje wkłady.
- W kompletnych ciemnościach błędny ognik jest także światłem.
- Spokojne postanowienie wykracza poza logikę.
- Los nie jest nigdy silniejszy niż wola!
- Dziwne, że można umrzeć kochając.
- Nie przychodzimy na świat z uśmiechem.
- Ciemność – zginął w niej nawet łuk triumfalny!
- Czas życia i czas śmierci
- Zostawiliśmy całe armie trupów: żołnierzy, kobiet, dzieci, starców. W legendach robactwa żyć będziemy przez wieki jako łaskawi bogowie obfitości.
- Człowiek zaczyna rozumieć innych dopiero wtedy, gdy sam ma tyłek w ogniu.
- Oficerami zawsze zostają niewłaściwi ludzie, a właściwi giną.
- Bóg jest międzynarodowy.
- Są ludzie, co zamykają pysk, dopiero gdy go sobie solidnie poparzą.
- Jesteśmy ludożercami, i tylko czasami szukamy odrobiny ciepła i przyjaźni.
- Papierosy nie wywołują rozterki, są nieme.
- Mendy i wszy odzieżowe nie przechodzą na głowę. Wszy respektują swoje terytoria, nie znają wojen.
- Nieszczęście jest zaraźliwe.
- Za dużo zasranych akt, biur i urzędów.
- Człowiek nigdy sam nie wie co się dzieje, póki sam nie oberwie.
- Rozsądek i logika nigdy nie idą w parze ze stratą i bólem.
- Zatopieni w kłamstwie i strachu, skłóceni ze światem, jasnością i prawdą.
- Wyspy nadziei dawno zatonęły w monotonii bezcelowej śmierci.
- Byłoby mniej wojen, gdyby jeden drugiego mniej przekonywał o swojej prawdzie.
- Kult dyktatorów łatwo staje się religią.
- W polityce marsze są głośne i tylko cisza krzyczy, aby je zagłuszyć.
- Nawet w krajach wiecznego pokoju nie ma ucieczki od wojny.
- Zapomnij o regulaminie, bądź człowiekiem, tylko młodzieży łatwiej jest umrzeć niż żyć.
- W niebezpieczeństwie nie ma słabości ani sentymentów.
- To nie zdrada to samoobrona.
- Na froncie tylko grzech zostaje nagrodzony.
- Co przynosi lekkość i rozmach, co wyrasta ponad konieczność, zależy od innej jaśniejszej strony życia, tam gdzie panują marzenia.
- Kiedy człowiek dużo leży w gnoju, potem wszystko jest podniecające i nowe.
- Czas co chwilę się zmienia.
- W okresie wojny panują inne wymiary.
- Sprawiedliwość wiecznie jest skazana na beznadziejną walkę i stale od nowa rozbijają się o samolubstwo, obojętność i strach.
- Tylko Bóg wie gdzie zaczyna się i kończy wina.
- Gdzie zaczyna się odpowiedzialność, nie można się wyłgać twierdzeniem, że wykonywaliśmy rozkazy.
- W młodości zatruto pana kłamstwami, zanim zdołał pan samodzielnie myśleć.
- Ubóstwo ducha.
- Człowiek ma wtedy odwagę, kiedy może się bronić.
- Jeśli nie możesz nic zaradzić, to przynajmniej się nie denerwuj.
- Nauczono mnie myśleć praktycznie, dziesięcioro przykazań nie obowiązuje żołnierzy.
- Rodzi się w nim drugie życie, gorętsze bogate, barwniejsze, bez granic, bez przeszłości.
- To, co ma znaczenie nie posiada słów.
- Aby nie zostać wymazany całkowicie spośród żyjących.
- Ja kocham cię, często wbrew czasom i niedoli.
- Cudownie jest używać rąk nie tyko do strzelania.
- W miłości potrzeba więcej czasu przebywania razem.
- Nie rozczarowują tylko rzeczy najprostsze, ciepło, woda, dach nad głową, chleb.
- Kiedy człowiek kogoś kocha, doznaje nowych obaw, o których przedtem nie miał pojęcia.
- Łatwo jest potępiać, człowieka, który nic nie ma.
- Miłość czyni życie lżejszym i cięższym zarazem, bo odkrywa, że coś można stracić.
- Kobieta potrafi tylko udawać, mężczyzna nie.
- Przekupić los dobrym uczynkiem?
- Przezorność zawsze lepsza jest niż żal po niewczasie.
- Książka pomaga przetrzymać wieczór.
- Gdyby autorzy książek żyli, też siedzieliby w obozach koncentracyjnych.
- Burze nie stosują się do przepisów.
- Gdy unika jednego niebezpieczeństwa, już pakuje się w następne.
- Nienawiść nie zatrzymała się na granicy kraju, jest daleka od wszelkich rozważań i sprawiedliwości.
- W miłości człowiek jest w dwójnasób wystawiony na ciosy.
- Po tej wojnie będzie strasznie dużo do przebaczenia, okres jednego pokolenia nie wystarczy.
- Za dużo mebli, a za mało mieszkań.
- Na froncie jedynymi marzeniami są dach nad głową, posłanie, kobieta i spokojna noc.
- Marzeń nie trzeba ratować, powstaną nowe.
- Możliwe jest zaćmienie słońca, ale nie wieczna noc.
- Śmierci nigdy nie da się pojąć.
- Hiena zawsze pozostaje hieną.
- Ludzie o elastycznym sumieniu.
- Czasami papierosy są ważniejsze od jedzenia.
- Człowiek zawsze zatrzymuje się przed poznaniem tajemnicy.
- Kapelusz jest jak sztandar.
- Miłość pozwala wyrwać się poza czas.
- Stać się skromnym człowiekiem.
- Nie jest to już podniecenie pierwszych uczuć, ale żar spalający wszystko.
- Człowiek jak się oddala od osoby kochanej zawsze jest osamotniony, w jakiś dziwny sposób upośledzony.
- W nocy się lepiej rozmawia.
- Jeśli się nie ma wymagań, wszystko jest darem.
- Odwrotna strona szczęścia.
- Jeśli ludzie nie chcą mieć dzieci, kto zaprowadzi ład tego świata.
- Pragnął złudzenia nieśmiertelności.
- Ziemscy administratorzy Boga nie są zbyt tolerancyjni.
- Najlepsze pomysły przychodzą wtedy, kiedy jest za późno.
- Doskonały członek partii – doskonale zdrowy, doskonale wyćwiczony, doskonale pozbawiony własnej myśli, doskonale nieludzki.
- Człowiek łudzi się, że śmierć wszystko wymaże.
- Chciał ustawić lampę, aby odnaleźć drogę powrotu, zanim zbudował dom.
- Nie należy rozwiązywać zagadki bytu kiedy jest się w niebezpieczeństwie.
- Gdyby sądzić z wyglądu nie byłoby przestępców.
- Mnie nie odpowiadają rządy żadnej dyktatury.
- Bezgłośny widnokrąg dający ukojenie i spokój niezmiennością prostych rzeczy.